આજના સમયમાં જીવનમાં અનિશ્ચિતતાઓ વધતી ગઈ છે. કેવો પણ સમય આવી શકે છે – અકસ્માત, બીમારી, માલમત્તા નુકસાન કે જીવ ગુમાવવાનો ભય. આવી પરિસ્થિતિઓ માં પોતાને અને પરિવારને આર્થિક રીતે સુરક્ષિત રાખવા માટે “વીમો” (Insurance) એ એક શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે.
પરંતુ લોકોના મનમાં મોટાભાગે પ્રશ્ન હોય છે કે: વીમો કેટલા પ્રકારના હોય છે? કયો વીમો મારે લેવો જોઈએ? દરેક વીમોનું કામ શું છે? આજે આપણે આ બધાં સવાલોના જવાબ સરળ ભાષામાં આપીશું અને અલગ-અલગ પ્રકારના વીમાઓ વિશે વિગતવાર સમજાવશું.
What is insurance? | વીમો શું છે?
વીમો એ એક આર્થિક કરાર છે જેમાં વીમા કંપની કોઈ ચોક્કસ નુકસાન સામે તમને કે તમારા વાલી/વારસને નક્કી થયેલી રકમ આપે છે. વિમો લેતાં તમે નિયમિત પ્રિમિયમ ચૂકવો છો અને તે સામે જરૂરી સમયે સહાય મેળવવાનો ભરોસો મળે છે.
વીમાના મુખ્ય બે પ્રકાર
સૌપ્રથમ, વીમાને મોટેભાગે બે મુખ્ય કેટેગરીમાં વહેંચી શકાય છે:
-
જીવન વીમો (Life Insurance)
-
સામાન્ય વીમો (General Insurance)
ચાલો પહેલા આ બંને કેટેગરીના અંદરના વિવિધ પ્રકારો જાણીએ.
1. જીવન વીમા (Life Insurance) ના પ્રકાર
જીવન વીમા એ એવા વીમા હોય છે જેમાં વીમાર્થીના અવસાન પર તેના નામાંકિત વ્યક્તિને નક્કી રકમ આપવામાં આવે છે.
ટર્મ ઇન્શ્યોરન્સ (Term Insurance)
-
માત્ર મૃત્યુ કવરેજ આપે છે.
-
સૌથી સસ્તો અને સરળ વીમો.
-
સમયગાળામાં મૃત્યુ થાય તો જ રકમ મળે છે.
-
વ્યસ્ત વ્યક્તિઓ માટે શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ.
એન્ડોમેન્ટ પ્લાન (Endowment Plan)
-
જીવતગાલે પણ રકમ પાછી મળે છે.
-
બચત અને સુરક્ષા બંને મળે છે.
-
પ્રીમિયમ વધારે હોય છે.
યુનિટ લિંક્ડ ઇન્શ્યોરન્સ પ્લાન (ULIP)
-
વીમા સાથે રોકાણ પણ જોડાયેલું હોય છે.
-
બજાર સાથે જોડાયેલા નફા/નુકસાનને ધ્યાનમાં રાખે છે.
-
લાંગટર્મ નાણા આયોજન માટે યોગ્ય.
મુક્તિ વીમા (Whole Life Insurance)
-
જીવનભર વીમાનું કવર મળે છે.
-
મૃત્યુ પછી નામાંકિતને રકમ મળે છે.
-
મોટી પ્રીમિયમની જરૂર પડે છે.
બાળકો માટે વીમો (Child Insurance)
-
બાળકના ભવિષ્ય માટે બચત અને સુરક્ષા.
-
શિક્ષણ કે લગ્ન ખર્ચ માટે ઉપયોગી.
2. સામાન્ય વીમા (General Insurance) ના પ્રકાર
સામાન્ય વીમો કોઈ પણ પ્રકારના ખોટ/હાનિ જેવી કે દુર્ઘટના, મિલકત નુકસાન, આરોગ્ય ખર્ચ વગેરે માટે સુરક્ષા આપે છે.
આરોગ્ય વીમો (Health Insurance)
-
હોસ્પિટલનો ખર્ચ, સર્જરી, દવા વગેરે માટે રકમ આપે છે.
-
વ્યક્તિગત અને કુટુંબ માટે અલગ પ્લાન મળે છે.
-
રોકાણ બચાવે છે અને દર વર્ષે ટેક્સ છૂટ મળે છે.
વાહન વીમો (Vehicle Insurance)
-
કાર/બાઇક માટે ફરજિયાત વીમો.
-
અકસ્માત, ચોરી, તૂટફૂટ માટે કવર.
-
થર્ડ પાર્ટી અને કોમ્પ્રિહેન્સિવ વિકલ્પો હોય છે.
ઘર વીમો (Home Insurance)
-
આગ, ભૂકંપ, પાણીના નુકસાન માટે ઘરનું સુરક્ષણ.
-
મકાન અને ઘરનાં માલસામાન બંને માટે કવર મળે છે.
પ્રવાસ વીમો (Travel Insurance)
-
વિદેશ પ્રવાસ દરમિયાન બીમારી, બેગેજ ખોવાઈ જવું, વિમાની વિલંબ જેવી પરિસ્થિતિઓ માટે.
-
ટૂરિસ્ટ માટે મહત્વપૂર્ણ.
દુર્ઘટના વીમો (Personal Accident Insurance)
-
અકસ્માતમાં ઈજાગ્રસ્ત થવું કે મૃત્યુ થવા પર સહાય મળે છે.
-
નાની મોટી ઈજાઓ માટે પણ કવર મળે છે.
મકાન માલિકો માટે મકાન ભાડા વીમો (Landlord Insurance)
-
ભાડે આપેલા મકાનમાં નુકસાન કે બાકી ભાડાની મુશ્કેલી માટે વીમો.
વેપાર વીમો (Business Insurance)
-
દુકાન, કારખાનું, સ્ટોક, કર્મચારીને લગતી જોખમો સામે.
-
નાના મોટા વ્યાવસાયિકો માટે ઉપયોગી.
ખાસ ઉલ્લેખ: કૃષિ અને પશુપાલન વીમા
ભારતના ખેડૂતો માટે અલગ પ્રકારના વીમા ઉપલબ્ધ છે જેમ કે:
પાક વીમો (Crop Insurance)
-
નાબાર્ડ કે રાજ્ય સરકાર દ્વારા સમર્થિત યોજના.
-
વરસાદ, તોફાન, પાકનું નુકસાન માટે સહાય.
પશુ વીમો (Animal Insurance)
-
પશુઓના મૃત્યુ કે બીમારી સામે ખેડૂતને રકમ મળે છે.
ભારત સરકાર દ્વારા પ્રચલિત વીમા યોજનાઓ
prime minister jeevan jyoti bima yojana (PMJJBY)
-
વર્ષિક પ્રીમિયમ: ₹330
-
મોત પર સહાય: ₹2 લાખ
prime minister suraksha bima yojana (PMSBY)
-
વર્ષિક પ્રીમિયમ: ₹12
-
અકસ્માતમાં મૃત્યુ: ₹2 લાખ
વીમા લેતી વખતે ધ્યાનમાં રાખવાના મુદ્દા
-
કંપનીની વિશ્વસનીયતા તપાસો.
-
Sum Assured અને પ્રીમિયમની તુલના કરો.
-
રાઇડર અને એડ-ઓન કવર વિશે જાણો.
-
ક્લેમ કરવાની પ્રક્રિયા અને રેટિંગ તપાસો.
-
પોલિસીની શરતો, સમયગાળો અને અપવાદો વાંચો.
વીમો લેવાનો લાભ
-
આર્થિક સુરક્ષા
-
ટેક્સ છૂટ (80C હેઠળ)
-
આરોગ્ય ખર્ચમાં રાહત
-
પરિવારના ભવિષ્ય માટે તૈયારી
-
આત્મવિશ્વાસ અને શાંતિ
વીમો એ માત્ર એક દસ્તાવેજ નથી, પણ પરિવાર અને ભવિષ્ય માટેની આર્થિક ઢાળ છે. દરેક વ્યક્તિએ પોતાની જરૂરિયાત મુજબ યોગ્ય પ્રકારનો વીમો લેવો જોઈએ – પછી એ જીવન વીમો હોય કે આરોગ્ય, વાહન કે ઘરનો વીમો.
વિશ્વાસ અને સમજદારીથી લીધેલ વીમો અણધારી પરિસ્થિતિઓમાં આશિર્વાદરૂપ સાબિત થાય છે.